Μπορώ να επιθυμώ να είμαι αυλικός;
Μπορώ να επιθυμώ να είμαι αυλικός;
Ποιος είναι ο αυλικός; Σήμερα που πλέον δεν υπάρχουν βασιλικές αυλές, ή που, τουλάχιστον, έχει περιορισθεί δραματικά τόσο ο αριθμός τους, όσο και η δυνατότητά τους να λειτουργούν ως περίκλειστες και περίπου αυτόνομες κοινότητες, χρησιμοποιούμε τον όρο για να περιγράψουμε εκείνον που έχει επιλέξει να προσκολληθεί σε κάποιον ισχυρό – ή, έστω, ισχυρότερο από αυτόν –, από τον οποίον εξαρτάται είτε η ίδια η επιβίωσή του, είτε η ευδαιμονία του, και στον οποίον εκχωρεί μεγάλο μέρος της ατομικής του ελευθερίας. Αναπόφευκτα, ο όρος στις ημέρες μας έχει ενδυθεί ποικίλες αρνητικές συνυποδηλώσεις: ο αυλικός στην σκέψη μας αποτελεί στην καλύτερη περίπτωση εξωτικό και περίεργο – αλλά όχι αξιοζήλευτο – είδος, ενώ στην χειρότερη έναν εκ των πλέον επονείδιστων και αποκρουστικών ανθρώπινων τύπων.
Στο σύντομο αυτό δοκίμιο αρχικά θα εξηγήσω τους λόγους για τους οποίους θεωρώ πως οι ραγδαίες μεταβολές που η κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα έχει γνωρίσει από την εποχή που άκμαζαν οι βασιλικές αυλές έως σήμερα (που αυτές φθίνουν) δεν συνιστούν ηθικώς επαρκή λόγο ώστε να διαφοροποιείται ο τρόπος περιγραφής της ουσίας ενός αυλικού και, συνακόλουθα, της αξιολόγησης της σχετικής επιλογής κάποιου να καταστεί τέτοιος. Στην συνέχεια θα προσπαθήσω να εκθέσω τους λόγους για τους οποίους κατά την ηθική σκέψη του Immanuel Kant η αξιολόγηση αυτή δεν μπορεί παρά να είναι απολύτως αρνητική. Συγκεκριμένα θα συζητήσω την θέση πως κανένα ηθικό πρόσωπο δεν θα μπορούσε όχι απλώς να είναι αυλικός, αλλά ούτε καν να επιθυμεί να είναι, τουλάχιστον όχι χωρίς δραματικές παραχωρήσεις σε σχέση με αυτό που ο Kant αποκαλεί ηθική ανθρωπότητα. Για να τεκμηριώσω την θέση μου αυτή θα επικαλεσθώ μια σύντομη αλλά διαφωτιστική αναφορά του ίδιου του Kant στην περίπτωση του αυλικού, όπως αυτός την συζητά σε μία επιστολή του προς τον Beck.